Zwichnięcie rzepki, stan, w którym rzepka kolanowa (rzepka) zwichnie się lub przesunie się poza swoją normalną pozycję, jest częstym problemem ortopedycznym, szczególnie wśród niektórych ras psów. Niestety teriery są predysponowane do tej choroby. W tym artykule zbadano przyczyny tej predyspozycji, zagłębiając się w czynniki genetyczne, rozważania anatomiczne i inne elementy, które sprawiają, że teriery są bardziej podatne nazwichnięcie rzepki.
🧬 Predyspozycje genetyczne u terierów
Genetyka odgrywa znaczącą rolę w rozwoju zwichniętej rzepki. Pewne geny, jeśli są obecne, mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia u psa tego schorzenia. Geny te mogą wpływać na budowę tylnych kończyn i głębokość bruzdy bloczkowej (bruzdy w kości udowej, w której znajduje się rzepka).
Terriery, jako grupa ras, były selektywnie hodowane pod kątem różnych cech przez pokolenia. Ta selektywna hodowla może nieumyślnie koncentrować geny związane z zwichnięciem rzepki. W związku z tym niektóre rasy terierów wykazują większą częstość występowania tego schorzenia w porównaniu z innymi rasami.
Odpowiedzialni hodowcy dążą do zminimalizowania występowania chorób genetycznych poprzez staranny dobór par hodowlanych. Często sprawdzają potencjalnych rodziców pod kątem znanych markerów genetycznych i problemów ortopedycznych. Jednak złożona natura genetyki utrudnia całkowite wyeliminowanie ryzyka.
🦴 Czynniki anatomiczne przyczyniające się do zwichnięcia rzepki
Anatomia kończyny tylnej jest kluczowa dla utrzymania prawidłowego śledzenia rzepki. Kilka czynników anatomicznych może przyczyniać się do rozwoju zwichnięcia rzepki u terierów. Czynniki te obejmują głębokość rowka bloczkowego, ustawienie mięśnia czworogłowego oraz kształt kości udowej i piszczelowej.
Płytki rowek bloczkowy jest jedną z najczęstszych nieprawidłowości anatomicznych związanych z zwichnięciem rzepki. Gdy rowek nie jest wystarczająco głęboki, rzepka jest bardziej narażona na ześlizgnięcie się, szczególnie podczas aktywności. Ta płytkość może być dziedziczna lub rozwinąć się z powodu nieprawidłowego wzrostu kości.
Nieprawidłowe ustawienie mięśnia czworogłowego może również przyczyniać się do zwichnięcia rzepki. Jeśli mięsień czworogłowy pociąga rzepkę w bok (na zewnątrz nogi), może to spowodować jej zwichnięcie. Nieprawidłowe ustawienie może być spowodowane nieprawidłowym przyczepem mięśnia lub deformacjami szkieletu.
Ponadto deformacje kości udowej lub piszczelowej mogą wpływać na ustawienie całej kończyny tylnej, zwiększając ryzyko zwichnięcia rzepki. Deformacje te mogą zmieniać siły działające na rzepkę, czyniąc ją bardziej podatną na przemieszczenie.
🐕 Konkretne rasy terierów o wyższym ryzyku
Chociaż zwichnięcie rzepki może wystąpić u każdej rasy teriera, niektóre są dotknięte tą przypadłością częściej niż inne. Mniejsze rasy terierów, takie jak Yorkshire Terrier, Chihuahua (często grupowane z rasami miniaturowymi, ale o cechach przypominających teriery) i Boston Terrier, mają tendencję do częstszego występowania tego schorzenia.
Powodem tej zwiększonej podatności u mniejszych ras jest prawdopodobnie połączenie predyspozycji genetycznych i czynników anatomicznych. Mniejsze psy często mają delikatniejsze struktury szkieletowe, co może sprawić, że będą bardziej podatne na zwichnięcie rzepki.
Większe rasy terierów, takie jak airedale terrier i terier irlandzki, również mogą być dotknięte zwichnięciem rzepki, chociaż częstość występowania może być niższa w porównaniu do ich mniejszych odpowiedników. Niezależnie od wielkości rasy, właściciele terierów powinni być świadomi objawów zwichnięcia rzepki i zwrócić się o pomoc do weterynarza, jeśli podejrzewają, że ich pies może być dotknięty tą chorobą.
🩺 Rozpoznawanie objawów zwichnięcia rzepki
Rozpoznanie objawów zwichnięcia rzepki jest kluczowe dla wczesnej diagnozy i leczenia. Nasilenie objawów może się różnić w zależności od stopnia zwichnięcia. W łagodnych przypadkach pies może wykazywać jedynie sporadyczną kulawiznę lub skaczący chód.
W cięższych przypadkach rzepka może zwichnąć się częściej, powodując uporczywą kulawiznę i ból. Pies może trzymać nogę w górze przez kilka kroków, zanim powróci do normalnego chodu. Z czasem przewlekłe zwichnięcie może prowadzić do zapalenia stawów i innych zwyrodnieniowych zmian stawowych.
Inne objawy zwichnięcia rzepki obejmują:
- Niechęć do skakania lub wchodzenia po schodach
- Sztywność kończyn tylnych
- Słyszalny dźwięk klikania lub trzaskania w kolanie
- Nieprawidłowa postawa lub chód
Jeśli zauważysz którykolwiek z tych objawów u swojego teriera, koniecznie skonsultuj się z weterynarzem w celu dokładnego zbadania i postawienia diagnozy. Wczesna interwencja może pomóc w opanowaniu stanu i zapobiec dalszym powikłaniom.
🛡️ Diagnoza i opcje leczenia
Diagnozowanie zwichnięcia rzepki zazwyczaj obejmuje badanie fizykalne przeprowadzone przez lekarza weterynarii. Lekarz weterynarii zbada palpacyjnie staw kolanowy, aby ocenić stabilność rzepki i sprawdzić, czy nie ma oznak bólu lub stanu zapalnego. Zdjęcia rentgenowskie (RTG) mogą zostać wykonane w celu oceny ustawienia kości i oceny oznak zapalenia stawów.
Leczenie zwichnięcia rzepki zależy od stopnia zaawansowania schorzenia. Łagodne przypadki można leczyć zachowawczo, np. poprzez kontrolę masy ciała, ograniczenie ćwiczeń i leki przeciwbólowe. Fizjoterapia może być również korzystna w wzmacnianiu mięśni wokół stawu kolanowego.
Cięższe przypadki zwichnięcia rzepki często wymagają interwencji chirurgicznej. Można zastosować kilka technik chirurgicznych, aby skorygować podstawowe nieprawidłowości anatomiczne i ustabilizować rzepkę. Techniki te obejmują:
- Trochleoplastyka: pogłębienie bruzdy bloczkowej w celu zapewnienia lepszego podparcia rzepki.
- Transpozycja guzowatości kości piszczelowej (TTT): Przesunięcie guzowatości kości piszczelowej (kostnej wypukłości, do której przyczepia się ścięgno rzepki) w celu poprawy ustawienia mięśnia czworogłowego.
- Imbrykowanie boczne: napinanie tkanek po zewnętrznej stronie stawu kolanowego w celu zapobiegania zwichnięciom bocznym.
Wybór techniki chirurgicznej będzie zależał od konkretnych nieprawidłowości anatomicznych występujących w każdym przypadku. Opieka pooperacyjna jest kluczowa dla pomyślnego powrotu do zdrowia. Zazwyczaj obejmuje ona leczenie bólu, ograniczenie ćwiczeń i fizjoterapię.
❤️ Strategie zapobiegania i zarządzania
Chociaż całkowite zapobieganie zwichnięciu rzepki u predysponowanych terierów może nie być możliwe, istnieje kilka strategii, które mogą pomóc zminimalizować ryzyko i kontrolować tę przypadłość. Odpowiedzialne praktyki hodowlane są niezbędne w ograniczaniu częstości występowania chorób genetycznych.
Hodowcy powinni przesiewać potencjalne pary hodowlane pod kątem zwichnięcia rzepki i innych problemów ortopedycznych. Powinni również unikać rozmnażania psów ze znaną historią zwichnięcia rzepki. Utrzymanie zdrowej wagi jest kluczowe dla zapobiegania nadmiernemu obciążeniu stawów. Psy z nadwagą są bardziej narażone na zwichnięcie rzepki i inne problemy ortopedyczne.
Regularne ćwiczenia są ważne dla utrzymania siły mięśni i elastyczności stawów. Jednak ważne jest, aby unikać aktywności, które nadmiernie obciążają staw kolanowy, takich jak skakanie i bieganie po twardych powierzchniach. Zrównoważona dieta, która dostarcza odpowiednich składników odżywczych dla zdrowia kości i stawów, jest również niezbędna.
Regularne kontrole weterynaryjne mogą pomóc wykryć wczesne objawy zwichnięcia rzepki i umożliwić szybką interwencję. Jeśli u Twojego teriera zdiagnozowano zwichnięcie rzepki, ważne jest, aby postępować zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii dotyczącymi leczenia i opieki. Przy odpowiedniej opiece wiele psów z zwichnięciem rzepki może żyć szczęśliwym i aktywnym życiem.
